Nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng ngưỡng doanh thu chịu thuế 200 triệu đồng của hộ kinh doanh là quá thấp, không phản ánh đúng lợi nhuận thực và có thể tạo bất bình đẳng với người nộp thuế từ tiền lương.

ZneTại phiên thảo luận chiều 19/11 về dự án Luật Quản lý thuế và Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi, chính sách thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh từ năm 2026 trở thành chủ đề được bàn luận sôi nổi. Dự thảo hiện đề xuất nâng mức doanh thu phải nộp thuế từ trên 100 lên trên 200 triệu đồng/năm sau khi bỏ thuế khoán.

Nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng ngưỡng doanh thu chịu thuế 200 triệu đồng/năm áp dụng với các hộ kinh doanh là quá thấp. Ảnh: Znews

Tuy nhiên, nhiều đại biểu cho rằng mức 200 triệu đồng chỉ là doanh thu danh nghĩa, không phản ánh lợi nhuận thực tế – yếu tố quan trọng khi xác định nghĩa vụ thuế. Trong các ngành thương mại có chi phí cao và biên lợi nhuận thấp, số thu thực giữ lại của hộ kinh doanh thường rất nhỏ so với doanh thu.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) chỉ ra rằng một người bán sữa có giá 1 triệu đồng/hộp dù đạt 200 triệu đồng doanh thu mỗi năm cũng chỉ có thể giữ lại khoảng 20 triệu đồng lợi nhuận, tương đương chưa đến 2 triệu đồng mỗi tháng. Nhưng theo dự thảo hiện hành, mức thu nhập đó đã bị xếp vào diện nộp thuế thu nhập cá nhân. Trong khi người lao động làm công ăn lương được miễn tới 186 triệu đồng/năm nhờ giảm trừ gia cảnh.

Từ phép so sánh này, ông Cường đề xuất nâng mạnh ngưỡng đánh thuế tối thiểu với nhóm bán hàng và đại lý lên 1,5 tỷ đồng doanh thu, dựa trên giả định tỷ lệ lợi nhuận bình quân khoảng 20%. Khi đó, thu nhập ròng mới vượt ngưỡng 260 triệu đồng – tương đương mức chịu thuế của người làm công ăn lương khi đã tính giảm trừ.

Với nhóm kinh doanh dịch vụ không phát sinh chi phí vật liệu đầu vào, ông Cường cho rằng nên áp dụng ngưỡng tối thiểu 500 triệu đồng. Còn các nhóm ngành khác cần được xem xét từ mức 1 tỷ đồng doanh thu trở lên để đảm bảo tính công bằng.

Đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Ninh) bổ sung rằng khi xóa bỏ thuế khoán, hàng triệu hộ kinh doanh sẽ chuyển sang nộp thuế theo phương pháp trực tiếp trên doanh thu. Phương pháp này vốn chịu nhiều phê bình vì không xét đến chi phí, khiến hộ kinh doanh chịu rủi ro thuế cao hơn đáng kể so với phương pháp khoán.

Theo ông Lâm, khác với người làm công ăn lương được giảm trừ bản thân và người phụ thuộc, hộ kinh doanh không có bất kỳ khoản giảm trừ nào. Mọi phần chênh lệch giữa doanh thu và chi phí sinh hoạt đều bị coi là thu nhập tính thuế, ngay cả khi họ không có lãi. Vì vậy, ông cho rằng nâng ngưỡng lên 200 triệu đồng là chưa thỏa đáng.

Đại biểu Nguyễn Vân Chi (Nghệ An) đưa ra thêm một phép tính khác: 200 triệu đồng doanh thu tương đương chỉ hơn 16 triệu đồng mỗi tháng. Nếu tỷ suất lợi nhuận ở mức 10% – con số phổ biến với kinh doanh nhỏ lẻ – lợi nhuận ròng chỉ còn 1,6 triệu đồng/tháng, rất thấp để đưa vào diện nộp thuế.

Bà Chi cũng nhắc lại việc Quốc hội đã thông qua nâng mức giảm trừ bản thân lên 15,5 triệu đồng/tháng và giảm trừ người phụ thuộc lên 6,2 triệu đồng/tháng từ năm 2026. Sự cách biệt lớn giữa hai cách xác định thu nhập chịu thuế này cho thấy hộ kinh doanh đang chịu nhiều thiệt thòi hơn so với người làm công ăn lương.

Một điểm đáng chú ý khác là khi chuyển sang kê khai doanh thu thực tế, số liệu doanh thu của hộ kinh doanh gần như chắc chắn sẽ tăng so với doanh thu khoán hiện nay. Điều này có thể đẩy nghĩa vụ thuế của họ lên cao hơn đáng kể, dù tỷ lệ thuế không đổi.

Tiếp thu ý kiến đại biểu, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng thừa nhận quy định ngưỡng doanh thu chịu thuế hiện có nhiều bất cập, đặc biệt khi so sánh với chuẩn miễn thuế của người lao động hưởng lương. Ông cho biết bộ sẽ rà soát lại mức doanh thu khởi điểm nhằm đảm bảo chính sách thuế mới không khiến hộ kinh doanh thiệt thòi.

HL (SHTT)