Sau gần 15 năm kể từ thảm họa kép động đất và sóng thần kinh hoàng, Nhật Bản đang tiến gần hơn bao giờ hết tới việc kích hoạt lại Kashiwazaki-Kariwa – nhà máy điện hạt nhân có quy mô lớn nhất hành tinh – nhằm giải quyết bài toán an ninh năng lượng và cơn khát điện từ sự bùng nổ của AI.

Ngày 22/12, chính quyền tỉnh Niigata dự kiến tổ chức một cuộc bỏ phiếu mang tính quyết định để thông qua việc vận hành trở lại nhà máy Kashiwazaki-Kariwa. Đây được coi là bước đi quan trọng nhất trong lộ trình đưa điện hạt nhân trở lại vị trí trọng tâm của đất nước mặt trời mọc, kể từ sau cuộc khủng hoảng Fukushima năm 2011 khiến toàn bộ hệ thống lò phản ứng của quốc gia này phải tạm dừng hoạt động.

22-1766387349-nhat-ban-dung-truoc-quyet-dinh-lich-su-tai-khoi-dong-nha-may-dien-hat-nhan-lon-nhat-the-gioi.jpg
Nhà máy điện hạt nhân Kashiwazaki Kariwa, một trong những cơ sở hạt nhân lớn nhất thế giới, nằm dọc bờ biển ở tỉnh Niigata của Nhật Bản. Ảnh: Reuters.

Nằm cách Tokyo khoảng 220km về phía tây bắc, Kashiwazaki-Kariwa là một trong 54 lò phản ứng bị đóng cửa sau thảm họa hạt nhân tồi tệ nhất kể từ sau vụ Chernobyl. Điều đáng chú ý, đơn vị vận hành nhà máy này là Công ty Điện lực Tokyo (TEPCO) – cái tên từng gắn liền với sự cố đau thương tại Fukushima. Chính yếu tố này đã khiến dư luận Nhật Bản chia rẽ sâu sắc.

Trong nỗ lực trấn an người dân, người phát ngôn của TEPCO, ông Masakatsu Takata khẳng định: "Chúng tôi kiên quyết cam kết không để tái diễn những sự cố trong quá khứ và đảm bảo người dân Niigata không phải trải qua những trải nghiệm đau thương thêm một lần nào nữa." Nhằm tìm kiếm sự ủng hộ, TEPCO đã cam kết đầu tư tới 100 tỷ yên (khoảng 630 triệu USD) vào tỉnh Niigata trong vòng một thập kỷ.

Tuy nhiên, niềm tin vẫn là rào cản lớn nhất. Theo một khảo sát công bố vào tháng 10 vừa qua, có tới 60% cư dân cho rằng các điều kiện an toàn vẫn chưa được đáp ứng đầy đủ và gần 70% cảm thấy lo lắng khi TEPCO là đơn vị điều hành nhà máy.

Bất chấp những lo ngại, chính phủ Nhật Bản dưới thời tân Thủ tướng Sanae Takaichi đang quyết liệt thúc đẩy việc tái khởi động các nhà máy điện hạt nhân. Lý do chính nằm ở áp lực kinh tế khổng lồ khi chi phí nhiên liệu hóa thạch nhập khẩu chiếm tới 60% - 70% sản lượng điện quốc gia. Chỉ tính riêng năm 2024, Nhật Bản đã phải chi ra 10,7 nghìn tỷ yên (khoảng 68 tỷ USD) cho khí đốt và than đá nhập khẩu – chiếm tới 1/10 tổng kim ngạch nhập khẩu của nước này.

Bên cạnh đó, nhu cầu năng lượng của Nhật Bản được dự báo sẽ tăng vọt trong thập kỷ tới. Sự bùng nổ của các trung tâm dữ liệu trí tuệ nhân tạo (AI) tiêu thụ lượng điện năng khổng lồ đang đặt hệ thống lưới điện quốc gia vào trạng thái báo động. Nếu Kashiwazaki-Kariwa đi vào hoạt động, nguồn cung điện cho khu vực Tokyo có thể tăng thêm 2%, góp phần quan trọng vào mục tiêu tăng gấp đôi tỷ lệ điện hạt nhân trong cơ cấu điện năng lên 20% vào năm 2040 nhằm đạt được các cam kết khử carbon.

Dù phía TEPCO chưa xác nhận chính thức về thời điểm mở cửa, đài truyền hình NHK đưa tin công ty này đang cân nhắc khả năng tái kích hoạt lò phản ứng đầu tiên trong tổng số 7 lò của nhà máy vào ngày 20/1/2026. Hiện Nhật Bản đã thành công trong việc khởi động lại 14 trên tổng số 33 lò phản ứng có khả năng hoạt động.

Việc Kashiwazaki-Kariwa có được phép "hồi sinh" hay không sẽ là một dấu mốc lịch sử, không chỉ định hình lại tương lai năng lượng của Nhật Bản mà còn là phép thử cho lòng tin của xã hội đối với sự an toàn của năng lượng hạt nhân sau những bài học đắt giá trong quá khứ.

QT (SHTT)