Mứt biển - món quà thiên nhiên ban tặng cho làng chài Nam Ô

Người dân làng Nam Ô tự hào với loại rong mứt biển mọc trên những phiến đá quanh năm sóng vỗ - thứ đặc sản tiến Vua thời nhà Nguyễn đến nay vẫn luôn được những người sành ăn ở khắp nơi tìm mua.

Bắt đầu từ cuối tháng Chín âm lịch hàng năm, sau những đợt mưa kéo dài, trên bề mặt những rạn đá của vùng biển Nam Ô (phường Hòa Hiệp Bắc, quận Liên Chiểu, Đà Nẵng) sẽ mọc lên một loại rong sẫm màu, dai mướt rất đặc biệt được gọi là rong mứt biển (mứt biển). Và mùa đi hái mứt biển của người dân nơi đây cũng bắt đầu.

Làng chài Nam Ô nằm dọc chân núi Hải Vân, nổi tiếng với các món đặc sản như gỏi cá, nước mắm Nam Ô (đã được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia) và mứt biển – từng được chọn là món ẩm thực tiến Vua thời nhà Nguyễn.

Bãi biển Nam Ô có vô vàn những rạn đá nằm dọc chân núi Hải Vân, đó chính là nơi thu hoạch mứt biển của người dân địa phương.

Mùa mứt biển kéo dài khoảng 3 tháng, từ cuối tháng Chín, đầu tháng Mười cho đến tháng Mười Hai âm lịch. Lúc này, nước biển bớt đi độ mặn sau những trận mưa kéo dài, điều kiện lý tưởng cho loài rong biển thân ngắn này phát triển mạnh mẽ.

Những cụm mứt biển có màu sẫm gần như đen, óng mượt, sinh sôi và bám chặt vào bề mặt những tảng đá ngâm trong nước biển.

Người ta thường khai thác mứt biển ngay khi vừa mới mọc vì đây là lúc mứt biển ngon nhất, lá còn non, dai và ngọt, khi chế biến món ăn sẽ đậm vị. Mứt biển để già sẽ giảm hương vị và chất lượng.

Việc khai thác mứt biển không hề đơn giản mà khá vất vả, thậm chí nguy hiểm. Ngư dân sẽ đi hái mứt từ lúc trời chưa sáng, khoảng 4-5h, có khi còn sớm hơn. Lúc này thủy triều rút ra xa, để lộ những phiến đá bám đầy rong mứt trơn mướt.

Người hái mứt phải mặc những bộ quần áo bó sát cơ thể, tay đeo găng để tránh bị hàu làm xây xước; đội mũ trùm kín để chống chọi với cái giá lạnh lúc nửa đêm và những cơn sóng biển lạnh lẽo tạt vào người.

Với ánh sáng từ chiếc đèn gắn trên trán, họ dò dẫm trong bóng tối, leo lên những phiến đá trơn trượt, những ghềnh đá cheo leo, lởm chởm để tìm đến nơi có nhiều mứt biển nhất. Nơi nào sóng đánh nhiều thì rong mứt mọc nhiều và những con sóng lớn có thể đánh ngã họ xuống biển bất cứ lúc nào.

[Phát triển chuỗi sản xuất rong biển, tìm chỗ đứng trên thị trường]

Khai thác mứt biển rất kỳ công bởi nó bám sát mặt đá và rất trơn mềm. Những người hái mứt dùng một miếng sắt mỏng để cạo và một túi lưới đựng mứt. Phần đông người đi hái mứt biển Nam Ô là phụ nữ. Họ lom khom bên những tảng đá, kiên nhẫn, tỉ mỉ cạo từng chút mứt cho vào túi lưới.

Công việc cần mẫn kéo dài nhiều tiếng đồng hồ cho đến giữa buổi sáng, khi nước biển lên thì mới dừng. Lúc này cơ thể họ cũng rã rời vì đau lưng, mỏi tay, bù lại thành quả xứng đáng với công sức họ bỏ ra.

Người dân Nam Ô cho biết vào thời điểm đầu mùa, mứt mọc dày, họ có thể khai thác trung bình 3-6kg mứt biển một ngày.

Mứt hái xong sẽ được rửa qua nước biển 1 lần rồi rửa qua nước ngọt 2 lần và để ráo. Mứt có thể dùng tươi hoặc phơi khô dùng dần.

Ngư dân Nam Ô có thể chế biến mứt biển theo nhiều cách, dùng để xào, trộn gỏi, nấu canh xuông, hầm xương hay nấu với các loại thịt, cá đều thơm ngon. Đặc biệt, nấu mứt biển với tôm tươi, cá mờm, cá khoai rất hợp, hương vị hấp dẫn, ăn rất ngon và bổ.

Đặc biệt vào những dịp quan trọng và lễ Tết, trên mâm cỗ không thể thiếu các món ăn có mứt biển.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, rong mứt biển có đặc tính mát, giá trị dinh dưỡng cao, vị ngon, tốt cho sức khỏe của cả người lớn và trẻ em.

Loại rong biển này có nhiều chất khoáng với hàm lượng chủ yếu là protein, carbohydrate, vitamin B, B2, A, C, nhiều nguyên tố vi lượng và khoáng, hàm lượng calory rất thấp, rất thích hợp cho những người ăn kiêng, người bị tiểu đường, mỡ máu, mỡ gan... .

Người dân Nam Ô tự hào rằng do nước biển ở đây không mặn bằng những nơi khác nên rong mứt ở đây có vị ngon ngọt hơn hẳn ở nhiều vùng biển khác. Điều đó lý giải việc mứt biển Nam Ô trở thành đặc sản, được người dân sành ăn khắp nơi tìm mua, làm thực phẩm, quà tặng, nhất là trong mỗi dịp Tết đến.

Mỗi kg mứt biển tươi có giá từ 200-300k. Mứt biển ép khô, phơi 1 nắng có giá từ 2,5-3tr đồng. 10kg mứt biển tươi mới được 1kg mứt biển khô.

Nhiều hộ dân Nam Ô thường chuẩn bị một cái Tết Nguyên đán tươm tất từ chính việc thu hoạch mứt biển này. Năm nào lạnh, mưa nhiều, mứt biển được mùa, người dân có thể thu nhập 1-2 triệu đồng/ngày. Cả vụ có thể để dành được 50-60 triệu đồng. Tuy nhiên, năm nào thời tiết nóng, mùa Đông đến muộn, mứt biển ít hơn thì thu nhập từ mứt biển cũng giảm sút.

Cứ thế bao đời nay, ngoài cá tôm và các loài hải sản, biển cả phóng khoáng đã mang lại cho người dân làng chài Nam Ô thêm một thứ lộc biển quý giá, giúp họ có thêm nguồn thu nhập đáng kể, nâng cao đời sống./.

Theo VietNam+